badal=merdiven
heğri=aman sende
bakraç=küçük bakır tencere
çit=başörtüsü,yazma
düğü=bulgur
işkefe=kuru yufka
gadder=kadar
zere=zira
ağleşmek(eğleşmek)=durmak,duraklamak
vareş=varmak
dekmük=tekme
sorutmak= ayakta durmak= ayakta dikilmek
bıldır=geçen sene
heraf=serin
şordan ağrı=şu taraftan, şuradan
ecük=azıcık
seğirtmek=koşmak
çimmek=duş almak, yıkanmak
gücük ayı= kış ayı
arbul ayı= nisan ayı
ivez>üvez= sivrisinek
bayahtan= demin, az önce, şimdi
ellâğam=sanırım, anlaşılan, demek ki
DİYORLAR BİZDE (Tokat ağzı ile yazılmış bir şiir)
Düzgün mısmıldır, başörtüsü bürük,
Lahana kelem, dağ armudu çördük,
İştaha mada, azıcığa ecücük,
Alkışa da çepik diyorlar bizde.
Read more: http://www.shazinem.com/yasamin-icinden/94900-bazi-yorelerimizden-sive-ornekleri.html#ixzz2I8q7Vwm5Merdiven badaldır, ceket ise saru,
İğneye biz derler, dibeğe sahu,
Sitil kovadır , merdiven ise badal,
Sedire de mahat diyorlar bizde.
Behni yem yeridir, arazi yazu,
Hindi culuhtur, saç ekmeği cızlap,
Patetese gostil sahiye essah,
Kızılcığa zoğal diyorlar bizde.
Takunya nalindir çok bilmiş çepil,
İçi boş küfüktür çabuk kızan çitil,
Şubata gücük yatağa da mitil,
Belkiye ellağam diyorlar bizde.
Biber issot eceleci hetelek,
Elbise urbadır sırıksa herek,
Fasülye çiğit raf ise terek,
Muşmulaya töngel diyorlar bizde.
Koşmak seğirtmektir boğaz ise ümük,
Kef uçurumdur kısaboylu güdük,
Aşgana mutfak pis boğaza sümsük,
Çınara kavlağan diyorlar bizde
Read more: http://www.shazinem.com/yasamin-icinden/94900-bazi-yorelerimizden-sive-ornekleri.html#ixzz2I8qMDCQYAğleş dur demek çirkin ise kaşmer,
Ahucuk iştedir gözetmek işmar,
Yufkaya işkefe salçaya pelver,
Mandaya kömüş diyorlar bizde.
Azıcık bidıhım tatsıza sasuh,
Boduç su kabıdır ayran da gatıh,
İşkembeye mimbar çiviyede mıh,
Bileziğe kol bağı diyorlar bizde.
Şip çabuk demek kötü de irezil,
Forus horozdur kevgir ilistir,
Kaynağa göze peçeteye peşkir,
Geçen yıla bıldır diyorlar bizde.
M. Necati GÜNEŞ/ Tarih Öğretmeni
Read more: http://www.shazinem.com/yasamin-icinden/94900-bazi-yorelerimizden-sive-ornekleri.html#ixzz2I8qQKwYIolup da "hemi" ve "gıı" yı bi de "essahtanmı" demiyeni gorürseğiz bağa den.
Bulamazsığız ki, niye mi "hemi" ve "gııı" demiyen Toğatlu ben heçmi heç gormedim.
Birileri bu lafları söyleyenlere kaba diyo.
Vışşş hele de bahele onlar haltetmişler.
Kiballuk sede gonuşmayınan olmaz anam, başka şeylerde kiballuğu bilsin mehelsüzler.
Böyüklere sayguyu, guççüklere sevgüyü bilsinler...
Ötağan emmimgilde gonuşuyoduk da gene lafı geçdi.
Emem hep dermiş ya "özümüz neyse oyuk" .
Kiballuk gonuşmayla olacağına başka şeylerle olsun."
Irahmetlikler nur içinde yatsunlar.
Onlar bize özümüzü sevmeyi oğrettiler, nedek bacı.
Bele gonuşunca da ohhh nasıl eyce oluyor.
Toğatlu olmak gibi vamı.
Özümüz bir, sözümüz bir.
İçimiz temiz, yürağmiz temiz, sevgü bilirük,saygu bilirük.
Birbirimizin duvününü bilirük, ölüsünü dirisini bilirük, buğalınca birbirimize kenetlenip herkeşn derdine gapak oluruk.
Ölüde diride her yana seğirdip , Toğatlu olduğumuzu belli ederük.
Soğnada takdir edilürük..
Beğlece ahaliden 'Vah Toğatluların da ne ece adetleri varmış' diye takdir aluruk.
Gonu gomşunun, hısım arhabanın kötü gunünde imdadına yetişip hayır duasını aluruk.
Ele ya, böğün oğaysa yarında bağa.
Noğoldum demiyecen, nolacam diyecen.
Eyi günde gapımı açan çok olur, asıl kotü günde kapığı çalan olacah.
Bir yarmalı pancar çorbası bişüsek, soharıç goktu, nohısa varsa göğsü şişer, ya da hamile varsa nefsi siner sevap olsun diye çorba tenceresinin yarısını tas tas gonu gomşuya dağuduruk.
İşte biz Toğatlular darda galanın derdine gapak olmak için canımızı turap ederük hemi vallah, hemide billah.
Essah diyom.. Gözümüz tok, gulağmız tok.
Komşumuz açken biz tok gafayı vurup yatmak.
Hele de bir yabancı gordünmü bağrımıza basaruk, daha nedek hemi...?
Yerük madımağı şeele bastırmalıca, çemenlice, cehizimizi asaruk, aşmıya gelin hamamına gederük, bir eyce kütür kütür gaynanamızın gafasını sürerük, soğna ecük dışarıda ferahlayıp buz gibi mercimeklü badı yürağmize yağmur gibi dokerük, soğnada hamamdan çıkıp ahşam gıneycesinda gederük.
Orda da o eyce Toğat halayımızı ayahlarımıza gara sular inene gadar, tahtalar gacur gucur edinceye gadar çekerük.
İşte bu nedecen herşey yerini istiyo.
Aha ölüp gideceğük gııı .
Zabağnan erken gahak ki daha gıymalık yapacağuk, iş çok anam anam durmuyah..
Öbürsü gün Erişte keseceğük, yanısıra duzlu yağ sürüp arasına peynir goyup fetilleri midelere indireceğük.
Gız kilo da alıyoh ya nedek ki amaaaan nedek Allah kerim..
Zaten andılıp oturmuyoh ya, erir geder.
Ağşamağader goşturup duruyoh.
Herifler yan gelip yatıyo.
Irahatlar gelip hazıra gonuyorlar.
Gine de yaranamıyoh, fışır fışır fışırdıyolar.
Halbusam ki ekmek elden su gölden ellerini sıcak sudan soğuk suya dağdirmiyolar.
Onlar gral anam gral.
Hani bi laf varya ' El adamı var sever, gişi adamı sağ sever', gız anam bu da gulağınıza kupe olsun bu lafımı unutman gendüğüze de bakın, hep şıngır şıngır olun, erkek milletine guven olmaz, Hem eviğize, hem işiğize, hem eşiğze, hem uşağıza bahın emmeeeee asıl gendüğüze de iyi bahın.
Evde gişiğiz geldimmi gapısını enük cücük açmasın güler yüzüğüzle siz açın.
Yüzüğüz gulsün, onu ak pak garşılayun.
Onlar gapı açıldımmı datlu dilli guler yüzlü tertemüz geyimli garı isteller.
İşiğizi gücüğüzü o yoğken yapın.
Günler torbaya girmediya, o gelinci de onunla oturun.
çayını çorbasını gon öğüne.
Baktığızki gafası bozuk, yalığuz gon, hersi gedince o sizin yanığıza gelü zaten.
Bakın benden demesi,siz bilüsüğüz.
Amaaaan buda nerden çıhtı ki gııı ne diyodum ki gafamıda garuşturduğuz haaaa ne diyordum ki, yarın vahıt bulusak bigaç gün soğna da bizim mehleye traktörcü pancar getüsrüse üç beş gasa alıp, gonu gomşu hebimiz pancalları sıpırdıp, pezük turşusu yapacağuk.
Allah vere de Cenabı Allah yüzümüze baha da yağmur yaş olmuya.
Zehmetli emme pezük turşusununda mıhlaması, bulgur pilavının üstünde yenmesi bek eyce oluyo.
Şo işleri bitüsek de bi an önce gurban baylamu gelmeden oğlanı eversek.
Gız anam heç doğülse gızevine gelinliğe gurban gondermekden gurtuluruh.
Yoh, işin yohsa üzerine birde altununu, incisini, gıvırı zıvırı, adamın ocağı batıyor bacı, zaten elde yoh avuçta yoh,..
Elimizi çabuh tutah.
Daha evi barkı peklüyeceğük.
Zaten garnım burnum ağrıyor.
Den hele gızlar oyalanmanın sırası mı.
İşleyen demir ışıldar, Her işi bitürek de soğunda sizi çermiğe gotüğrüm, çermikteki banyoda ve havuzda iki duğulursuğuz, gemükleriğiz yumuşar, havuzdan gelince de da size sıcahca teze teze çilbörek gızartırım, şenlüklüce yerük..
Read more: http://www.shazinem.com/yasamin-icinden/94900-bazi-yorelerimizden-sive-ornekleri.html#ixzz2I8qdekNs |